Mołdawity, czyli wełtawity

W trzeciorzędzie, około 14,5 miliona lat temu, meteoryt o średnicy około 1,5
kilometra uderzył z wielką siłą (72 000 km/godz.) w powierzchnię globu ziemskiego
w okolicy obecnego miasta Nördlingen w Bawarii (południowe Niemcy), żłobiąc przy
tym krater mający początkowo głębokość około 0,5 km i średnicę około 12 km.


W momencie zderzenia
wyzwoliła się energia
przewyższająca 2 mln
razy energię bomby
atomowej zrzuconej
na Hiroszimę. Meteoryt i skały ziemskie
usytuowane w centrum kolizji uległy totalnej
destrukcji oraz częściowemu odparowaniu
pod wpływem ogromnego ciepła
(około 5-6 tys. oC) i szokowego ciśnienia
(10-100 Gpa) wyzwolonego w trakcie
zderzenia.



Fig. 1. Suevit - brekcja kolizyjna złożona z różnej wielkości strzępów
szkła szokowego (ciemne), zgruchotanych fragmentów granitów
i wapieni (jasne).


Działanie meteorytu


Inne skały – położone w pewnym oddaleniu
od miejsca kolizji – uległy intensywnej fluidyzacji,
przemieszaniu i ekspulsji, rozbryzgując
się w promieniu około 70 km od krawędzi
krateru uderzeniowego (masę wyrzuconych
skał oszacowano na ok. 150 km3).
Wskazuje na to rejestrowana po dziś dzień
aureola tzw. bloków Reutera, czyli bloków
wapieni jurajskich o masie sięgającej nawet
100 kg, a rozrzuconych w promieniu 50-70
km od centrum zderzenia.


Fig. 2. Jurajskie belemnity splasterkowane uderzeniem meteorytu.


W następstwie
tego krater uzyskał ostatecznie średnicę 22-24
km. Uformowała się także nowa skała tzw.
Suevit, czyli szczególna brekcja złożona
z różnej wielkości strzępów szkła szokowego,
czyli tzw. szkła diaplektycznego oraz z przemieszanych
z nimi fragmentów skał i minerałów
(głównie granitów i wapieni, fig. 1),
w różnym stopniu pogruchotanych i zszokowanych.
Podobny los spotkał też skamieniałości
zawarte w tych skałach, np. rostra
belemnitów (fig. 2). Kolizja zniszczyła wszelkie
przejawy życia w promieniu 100-120 km. W kraterze uformowanym przez
kolizję z meteorytem powstało jezioro
o powierzchni około 400 km2.
Byłoby dziś trzecim pod względem
wielkości w Europie. Skamieniałości
zawarte w osadach owego jeziora
pozwalają łatwo odtworzyć warunki
odradzania się życia na terenach
zdewastowanych kolizją. Po 2 milionach
lat trwania jezioro zanikło.
Wypełnione zostało prawie całkowicie
gromadzącymi się w nim osadami
(iły, piaski, żwiry), a struktura kolizyjna
została skutecznie splantowana
erozją i zamaskowana nowo tworzonymi
osadami.


Dopiero podczas
ostatnich zlodowaceń doszło do
częściowego wypreparowania owych
struktur i ukształtowania się współczesnego
krajobrazu tej części
Bawarii. Przez wiele lat żaden geolog
nie potrafił przekonywująco obja [...]

Dostęp dla prenumeratorów Polskiego Jubilera Użytkownik: Hasło:

Wszyscy prenumeratorzy dwumiesięcznika w ramach prenumeraty otrzymują login i hasło umożliwiające korzystanie z pełnych zasobów portalu (w tym archiwum). Prenumerata POLSKIEGO JUBILERA to: Pewność, że otrzymasz wszystkie wydania dwumiesięcznika prosto na biurko Dostęp do pełnych zasobów portalu www.polskijubiler.pl (w tym archiwum dostępne wyłącznie dla prenumeratorów) Rabat uzależniony od długości trwania prenumeraty Wszystkie dodatkowe raporty tylko dla prenumeratorów Prenumeratę możesz zamówić: Telefonicznie w naszym Biurze Obsługi Klienta pod nr 22 333 88 20 Korzystając z formularza zamówienia prenumeraty zamieszczonego na stronie www.polskijubiler.pl Jeśli jesteś prenumeratorem a nie znasz swoich danych dostępu do artykułów Polskiego Jubilera skontaktuj się z nami, bok@pws-promedia.pl