Tsavoryt – rywal szmaragdu?

dr Włodzimierz Łapot
Laboratorium Gemmologiczne
Uniwersytet Śląski


Zielonych kamieni wykorzystywanych w jubilerstwie jest wiele, wystarczy wspomnieć tylko te najbardziej atrakcyjne: szmaragd, tsavoryt, demantoid, chromowy diopsyd, zielony turmalin, chryzopraz, tudzież żady (jadeit, nefryt, maw-sit-sit), mołdawit i malachit. I nie jest to bynajmniej lista zamknięta.


Niekwestionowanym władcą zielonych kamieni jest szmaragd. Jednak od pewnego czasu ma on swojego poważnego rywala, którym jest tsavoryt.


Kamień, który zagraża szafirowi

Tsavoryt jest grossularem, czyli wapniowo-glinowym granatem z grupy urgandytów (ramka, fig. 1). Niezwykle atrakcyjną zieloną barwę zawdzięcza domieszkom wanadu i chromu oraz żelaza i tytanu. Ponadto stwierdzono w nim jeszcze śladowe ilości manganu, magnezu i niklu. Jonów wanadu jest zwykle kilkakrotnie więcej niż chromu (średnio od 1do 9 razy – z dominantą średniego stosunku wanadu do chromu zależną od złoża) i to one są głównie odpowiedzialne za jego barwę. Pozostałe pierwiastki występują w ilościach zupełnie śladowych. Tsavoryt o niskiej zawartości chromu jest zielonożółtawy, o większej – bladozielonawy, wzrost zawartości wanadu powoduje pociemnienie barwy zielonej i pojawienie się tonu niebieskawego. Najwyżej cenione są okazy o soczysto zielonej barwie, niezbyt ciemne (fig. 2, 3). Porównany ze szmaragdem, różni się wyraźnie wyższym współczynnikiem załamania światła ( 1,74 – tsavoryt i 1,57 – szmaragd) oraz dwukrotnie większą dyspersją (0,028 – tsavoryt i 0,014 – szmaragd). Powoduje to zdecydowanie lepszą brylancję, co sprzyja komponowaniu go z kamieniami o wysokiej brylancji. Bardzo chętnie zestawiany jest na przykład z brylantami (fig. 4). Okazy idealnie transparentne, o zupełnie czystym wnętrzu należą raczej do rzadkości. Przeważnie zawierają różnorakie drobne wtrącenia, czasem widoczne już gołym okiem. W tej roli spotyka się zwykle grafit, apatyt, brunatnawe tlenki żelaza, chmurki inkluzji ciekłych oraz tzw. rurki, zwane też sizalem, z uwagi na podobieństwo do sizalu – trawy porastającej wschodnioafrykańską sawannę.



Jego walorem – naturalność

Cechą szczególnie wyróżniającą tsavoryt jest jego zupełna naturalność. W dzisiejszych czasach jest to wielka zaleta kamienia jubilerskiego. Do tej pory nie stwierdzono ani jednego wypadku, by tsavoryt poddany był jakiemukolwiek traktowaniu. Czyni go to z definicji kamieniem bardzo bezpiecznym w ob [...]

Dostęp dla prenumeratorów Polskiego Jubilera Użytkownik: Hasło:

Wszyscy prenumeratorzy dwumiesięcznika w ramach prenumeraty otrzymują login i hasło umożliwiające korzystanie z pełnych zasobów portalu (w tym archiwum). Prenumerata POLSKIEGO JUBILERA to: Pewność, że otrzymasz wszystkie wydania dwumiesięcznika prosto na biurko Dostęp do pełnych zasobów portalu www.polskijubiler.pl (w tym archiwum dostępne wyłącznie dla prenumeratorów) Rabat uzależniony od długości trwania prenumeraty Wszystkie dodatkowe raporty tylko dla prenumeratorów Prenumeratę możesz zamówić: Telefonicznie w naszym Biurze Obsługi Klienta pod nr 22 333 88 20 Korzystając z formularza zamówienia prenumeraty zamieszczonego na stronie www.polskijubiler.pl Jeśli jesteś prenumeratorem a nie znasz swoich danych dostępu do artykułów Polskiego Jubilera skontaktuj się z nami, bok@pws-promedia.pl